Mαθηση μεσω ελευθερου παιχνιδιου: Τι κρυβεται πισω απο το Προσχολικο Συστημα των Αγγλων?

Ως αποφοιτος ενος Ελληνικου ΑΕΙ Προσχολικης Αγωγης, και εχοντας την τυχη να εχω βρεθει με καλους καθηγητες οι οποιοι φροντισαν να μου δημιουργησουν μια σφαιρικη αντιληψη διαφορετικων Εκπαιδευτικων Συστηματων και θεωριων μαθησης, ηρθα στην Αγγλια με σχετικα ευελικτη σκεψη και ικανοτητα να προσαρμοστω ευκολα σε ενα μερος με διαφορετικη φιλοσοφια.

Ωστοσο, εχοντας κανει την πρακτικη μου βασισμενη στη μεθοδο Project, και εχοντας συνηθισει να υπαρχει μια οργανωση μεσα στην ταξη, η πρωτη μου επαφη με ενα συστημα τοσο βασισμενο στην απολυτη ελευθερια με εφερε προ εκπληξεως.

Δεν υποστηριζα ποτε παλιομοδιτικες αντιληψεις της Προσχολικης Αγωγης οπως ''γραψε πεντε φορες το δεκα'', ωστοσο σαν εκπαιδευτικος υποστηριζα και υποστηριζω το οριο, τους κανονες, και την ομαδικη συμμετοχη σε δραστηριοτητες καθοτι πιστευω οτι αυτο προετοιμαζει τα παιδια για το Δημοτικο Σχολειο, στο οποιο δυστυχως ακομη τα παιδια δεν εχουν ελευθερια κινησεων.

Θυμαμαι την πρωτη φορα που μπηκα σε εναν Αγγλικο Παιδικο Σταθμο. Η πρωτη μου δουλεια ηταν σε μια μικρη προνηπιακη ταξη (3-4 ετων), σε ενα Ιδιωτικο Σχολειο που βρισκοταν σε ενα παλιο βικτωριανο κτιριο. Η πρωτη μου εικονα ηταν καθοριστικη:
Στο πατωμα, σε μια γωνια, πεταμενα τουβλακια. Πιο περα ενα δοχειο με αμμο και ενα αλλο με νερο- και τα δυο ειχαν λερωθει γιατι τα παιδια μετεφεραν παιχνιδια και αμμο/νερο απο το ενα δοχειο στο αλλο. Σε ενα τραπεζι λεκεδες απο κολλα, διαφορα κομματια χαρτι σε ακαθοριστα σχηματα, διαφορα ακαθοριστα υλικα και κουτια απο συσκευασιες. Η πορτα της ταξης ηταν ανοιχτη και εξω βρισκοταν μια Παιδαγωγος- οποιο παιδι ηθελε να βγει εξω αρκουσε να φορεσει το μπουφαν του και να βγει στον κηπο.
Εχοντας φτασει στο Λονδινο μολις μια βδομαδα πριν, και λόγω του οτι πριν βρω εκεινη τη δουλεια δεν ειχα καθολου την ευκαιρια να εξερευνησω το συστημα (η πρωτη μου θεση βλεπετε, εξασφαλιστηκε με βιαστικες και συνοπτικες διαδικασιες καθοτι το Σχολειο χρειαζοταν απεγνωσμενα καποιον), οταν γυρισα σπιτι και μιλησα με την οικογενεια μου στο τηλεφωνο, το πρωτο πραγμα που ειπα ηταν ''αυτο το Σχολειο ειναι ενα χαος''.

Ωστοσο με το περασμα του καιρου, εχοντας εκπαιδευτει πια και επισημα στο EYFS, και εχοντας βιωσει την καθημερινη ζωη την Αγγλων τοσα χρονια τωρα, εχω αποκτησει μια διαφορετικη οπτικη.

Θα ηθελα να τονισω, οτι καθοτι υπαρχουν πολλες ερευνες εξαιρετικων Καθηγητων πανω στο ελευθερο παιχνιδι, σκοπος αυτης της ενοτητας δεν ειναι το να κρινει αυτο το ειδος μαθησης. Αλλωστε ως Παιδαγωγοι εχουμε την ελευθερια να εξερευνησουμε ολες τις μεθοδους και να επιλεξουμε αυτη που ταιριαζει καλυτερα στο στυλ και τις αντιληψεις μας.
Βασικος σκοπος της ενοτητας ειναι να περιγραψω το Προσχολικο συστημα των Αγγλων οπως το βιωσα και το δουλεψα προσωπικα, και τα θετικα και αρνητικα χαρακτηριστικα του οπως τα εχω παρατηρησει μεσα απο την προσωπικη μου εμπειρια.

Ξεκινωντας, λοιπον, τι ειναι αυτο που θα δει καποιος μπαινοντας σε μια οποιαδηποτε Προσχολικη ταξη στην Αγγλια?


Η απαντηση ειναι απλη: Ο,τι ακριβως θα εβλεπε σε μια παιδικη χαρα. Πολλα τουβλακια στο πατωμα. Ειδικα μεγαλα ξυλινα τουβλα για μεγαλυτερες κατασκευες. Τρενακια, αυτοκινητα, γκαραζ. Διαφορετικες γωνιες, στις οποιες ο χωρος οργανωνεται με συγκεκριμενα παιχνιδια καθε μερα, ωστοσο τα παιδια εχουν την ελευθερια να παιξουν με ο,τι θελουν. Μια ειδικη γωνια για κολλαζ και χειροτεχνιες οπου τα παιδια διαλεγουν αναμεσα απο πολλα υλικα για να φτιαξουν ελευθερα ο,τι θελουν. Δοχεια με αμμο, νερο, κορν φλαουρ, ζελε, η αλλα παρομοια υλικα οπου τα παιδια παιζουν ελευθερα φορωντας ποδιες, συνηθως γεμιζοντας το πατωμα με νερα και αλευρι. Στον κηπο πολλα ποδηλατα, τραμπαλες, τσουληθρες, και ειδκκα παιχνιδια για εξω οπως μεγαλα γκαραζ και αυτοκινητα, αλλα μεγαλα δοχεια με αμμο, τεραστια πλαστικα παζλ, πατινια.
Απο Παιδικο Σταθμο σε Παιδικο Σταθμο, και απο ταξη σε ταξη, αναλογως των οικονομικων παροχων και των εγκαταστασεων ενδεχεται να συναντησετε διαφορετικα πραγματα.
Καποιες ταξεις δεν εχουν την πολυτελεια της αμεσης προσβασης σε κηπο και ετσι εχουν συγκεκριμενη ωρα που βγαινουν εξω. Καποιες αλλες ταξεις εχουν και ipad με τα οποια τα παιδια παιζουν ελευθερα. Καποιες ταξεις εχουν οργανωμενη ωρα για το φρουτο των παιδιων, ενω καποιες αλλες εχουν φρουτα και γαλα σε μια γωνια και τα παιδια μπορουν ελευθερα να επιλεξουν ποτε θελουν να φανε το φρουτο τους αρκει να μην το φανε λιγο πριν το μεσημεριανο τους.

Τι κανει μια Παιδαγωγος σε μια τετοια ταξη?

Εαν προκειται για τη Nursery Class η τη Reception Class καποιου Δημοτικου Σχολειου, εκει υπαρχει μια επισημη Νηπιαγωγος (την οποια αποκαλουν Δασκαλα) και δυο βοηθοι. Ολα τα μελη του προσωπικου απλως περνουν χρονο με τα παιδια, παρατηρωντας το παιχνιδι τους, καταγραφοντας την αλληλεπιδραση τους, και επεμβαινοντας ωστε να παρεχουν ιδεες και ερεθισματα.
Εαν προκειται για την ταξη ενος ιδιωτικου Day Nursery, εκει εργαζονται Nursery Nurses. Εχω περιγραψει τη διαφορα σε αλλες ενοτητες, ωστοσο και εδω συνοπτικα ο ορος Nursery Nurse ειναι γενικος, και αφορα οποιονδηποτε Παιδαγωγο οποιασδηποτε καταρτισης εργαζεται με παιδια Προσχολικης Ηλικιας. Μια ταξη μπορει να εχει πολλες Nursery Nurses συμφωνα με τη νομιμη αναλογια παιδιου-ενηλικα απο το κρατος. Καποιες Nursery Nurses εχουν Πανεπιστημιακο Πτυχιο Νηπιαγωγου, καποιες αλλες αλλα διπλωματα τυπου ΙΕΚ.

Αυτο σημαινει οτι δεν υπαρχουν καθολου ομαδικες δραστηριοτητες μεσα στη μερα?

Οχι. Υπαρχουν ομαδικες δραστηριοτητες, ωστοσο διαρκουν πολυ λιγο. Σε βρεφη και πολυ μικρα νηπια εως 2 ετων οι ομαδικες δραστηριοτητες περιοριζονται σε 2-3 συντομες ιστοριες και τραγουδια μεσα στη μερα τα οποια δε διαρκουν πανω απο 5-10 λεπτα η καποιο ομαδικο παιχνιδι. Για τα παιδια πανω απο 3 ετων ο νομος οριζει οτι δεν πρεπει να καθονται για πανω απο 15 λεπτα. Σε ενα Δημοτικο Σχολειο, τα παιδια 3/4/5 ετων εχουν τουλαχιστον δυο ομαδικες δραστηριοτητες μεσα στη μερα, οι οποιες τις περισσοτερες φορες βασιζονται στην εκμαθηση αριθμων και γραμματων καθοτι στην Αγγλια τα παιδια αναμενεται να ξερουν να γραφουν μεχρι την Πρωτη Δημοτικου.
Σε εναν Ιδιωτικο Παιδικο Σταθμο εχει παρατηρηθει πολυ μικροτερη εμφαση σε γραμματα και αριθμους, ωστοσο λογω πιεση απο το κρατος η κατασταση αλλαζει σταδιακα.

Το Αγγλικο Προσχολικο Συστημα ειναι τοσο απλο οσο και περιπλοκο. Σε αλλη ενοτητα θα αφιερωσω χρονο στο να σας προτεινω τροπους να το δουλευετε.
Ωστοσο, εχοντας μια γενικη οπτικη του τι συμβαινει σε μια Αγγλικη Προσχολικη ταξη, πολλοι ισως αναρωτηθειτε:
Ποια ειναι τα αιτια της δημιουργιας ενος τετοιου συστηματος?

Πριν διαμορφωσουμε την αποψη μας σχετικα με το EYFS ειναι σημαντικο να λαβουμε υπ'οψιν μας καποια πολυ σημαντικα χαρακτηριστικα της ζωης στην Αγγλια.

1. Η Αγγλια ειναι μια χωρα με τεραστια ελλειψη ηλιου. Ενα μεγαλο ποσοστο του πληθυσμου υποφερει απο ελλειψη βιταμινης D, ενω η βροχη και οι καταιγιδες ειναι για το μεσο Αγγλο κατι το συνηθισμενο. Επομενως στην Αγγλια οι ανθρωποι δεν αλλαζουν ευκολα τα σχεδια τους λογω βροχης. Τα παιδια παιζουν ανεξαρτητως καιρικων συνθηκων καθοτι εαν περιμεναν το ποτε θα κανει ηλιο θα επρεπε να περνουν τη μιση τους ζωη μεσα στο σπιτι. 
2. Η ζωη στην Αγγλια ειναι πολυ γρηγορη και τα ωραρια διαφορετικα απο τα δικα μας. Τα Σχολεια στην Αγγλια κλεινουν μεταξυ 3.30-4.30 ενω τα παιδια τρωνε μεσημεριανο στο Σχολειο. Ο μεσος γονιος, εαν επιλεξει να δουλεψει ενα πληρες ωραριο δεν τελειωνει τη δουλεια πριν τις 4.00, ενω δεν ειναι λιγοι οι ανθρωποι που δουλευουν μεχρι τις 7.00 η τις 8.00. Ετσι, μετα το Σχολειο μια οικογενεια εχει ελαχιστο χρονο για να φαει βραδυνο και στη συνεχεια να ξεκουραστει. Επομενως τα παιδια δεν εχουν τη δυνατοτητα να παιξουν στη γειτονια τους σε καθημερινη βαση, παρα μονο τα Σαββατοκυριακα σε καποιο παρκο.
3. Στην Αγγλια, και ειδικα σε μεγαλες πολεις, ακομη και σε περιπτωση που τα παιδια ειχαν χρονο για παιχνιδι καθημερινα, δεν ενθαρρυνονται τα ομαδικα παιχνιδια σε γειτονιες. Εαν ζειτε στην Αγγλια σιγουρα θα εχετε δει σε καποια γειτονια τη σοκαριστικη επιγραφη "No ball games"/ ''No group games''.
4. Στην Αγγλια ολο και περισσοτεροι ανθρωποι καθε χρονο μετακομιζουν στις πολεις. Λογω της εντονης κινητικοτητας στις μεγαλουπολεις, εκτος απο τα ομορφα διαμορφωμενα παρκα, τα παιδια δεν εχουν αμεση επαφη με ζωα και διαφορα ειδη φυτων.

Επομενως,  η Προσχολικη Εκπαιδευση στην Αγγλια ερχεται να καλυψει ολα αυτα τα κενα που αφηνει η καθημερινη, αγχωτικη και εντονη ζωη στην Αγγλια.

Απο το Προσχολικο Συστημα αναμενεται να καλυπτει τις εξης βασικες αναγκες των παιδιων:

• Να παρεχει ενα περιβαλλον οπου τα παιδια να παιζουν ελευθερα και αδιακοπα και να χρησιμοποιουν ολη τους την ενεργεια.
• Να παρεχει αμεση προσβαση σε εξωτερικο χωρο, και οσο το δυνατον περισσοτερο παιχνιδι εκτος ταξης, ακομη και σε περιπτωση βροχης και να εκμεταλλευεται ολες τις δυνατοτητες προσβασης στο φως και τον ηλιο.
• Να προσφερει αιθουσες διαμορφωμενες με πολλα ερεθισματα και οσο το δυνατον περισσοτερες ευκαιριες για επαφη με το φυσικο κοσμο οπως τα ζωα, τα φυτα, το νερο.
• Να ενθαρρυνει τα παιδια να ειναι ανεξαρτητα οσο το δυνατον γρηγοροτερα τοσο στην προσωπικη τους υγιεινη οσο και στη μαθηση τους. Μην ξεχνατε οτι ειναι τεραστιος ο αριθμος των παιδιων που ζουν σε foster homes (αναδοχες οικογενειες) ή σε σπιτια που δε λαμβανουν ιδιαιτερη φροντιδα, και ετσι δε μπορει ποτε ο Δασκαλος να βασιστει στο γονιο.
• Να ενθαρρυνει την υγιεινη διατροφη παρεχοντας ευκαιριες για υγιεινα σνακ.
• Να παρεχει ενα ασφαλες περιβαλλον οπου τα παιδια νιωθουν σιγουρια και ασφαλεια καθοτι περνουν μεγαλο μερος της ημερας τους στο Νηπιαγωγειο.

Με βαση τα παραπανω, ακομη και οι φανατικοι υποστηρικτες της μεθοδου Project οπως εγω, ειμαι σιγουρη οτι θα εχουν αντιληφθει οτι ειναι αδυνατον μια τετοια μεθοδος να εφαρμοστει σε μια χωρα οπου τα παιδια στερουνται της βασικης τους αναγκης-του παιχνιδιου. 

Ωστοσο το ελευθερο παιχνιδι ως μαθηση μπορει να γινει χαοτικο και εξαντλητικο για μια Παιδαγωγο, και ειμαι σιγουρη οτι ειτε εσεις ειτε καποια συναδελφος σας που εχει δουλεψει στην Αγγλια θα σας εχει αναφερει τη σωματικη εξαντληση και το συνεχομενο καθαρισμα.

Αυτο ωστοσο, δε συμβαινει λογω του κακου Προσχολικου Συστηματος οσο λογω της ελλειψης πραγματικης καταρτισης και γνωσης στο EYFS απο πολλους ιδιωκτητες Παιδικων Σταθμων, προβληματα τα οποια οδηγουν σε μια χαοτικη ταξη χωρις πραγματικες ευκαιριες για μαθηση. Κατα την εργασιακη μου εμπειρια ειχα την τυχη να δουλεψω σε εξαιρετικες ταξεις οπου το ελευθερο παιχνιδι μπορει να γινει οργανωμενα, με συστημα και να οδηγησει σε μια ταξη οπου τα παιδια αλληλεπιδρουν μεταξυ τους και με τα υλικα γυρω τους με υπεροχο τροπο, αλλα εχω βρεθει και σε ταξεις οπου επικρατουσε το απολυτο χαος και οπου τα παιδια περιφερονταν στο χαλί χωρις να εχουν εναν τροπο να χρησιμοποιησουν την ενεργεια τους.

Σε αλλη ενοτητα θα αφιερωσω χρονο στο να σας εξηγησω το EYFS αναλυτικα και να σας παρεχω ενα μικρο tutorial στο πως να το δουλευετε στην ταξη καθοτι πολλες συναδελφοι εχουν νιωσει ιδιαιτερη ανησυχια μπαινοντας για πρωτη φορα σε μια Αγγλικη ταξη.

Πριν κλεισω αυτη την ενοτητα, θα ηθελα να αναφερω τα θετικα και τα αρνητικα στοιχεια του EYFS, οπως εγω τα βιωσα ως Εκπαιδευτικος μεσω της δουλειας μου και οπως τα ειδα να επηρεαζουν την καθημερινοτητα μου. Να τονισω εδω, οτι εχοντας δουλεψει τοσο σε Day Nurseries με ολες τις ηλικιες ως Nursery Nurse και ως προϊσταμενη, αλλα και ως Δασκαλα στην Προσχολικη Αγωγη σε Σχολεια τα τελευταια χρονια, η κριτικη μου πανω στη χρηση του EYFS αφορα ολα αυτα τα διαφορετικα Προσχολικα Ιδρυματα.

Τα θετικα χαρακτηριστικα του EYFS:

• Δινει στα παιδια την ελευθερια να επιλεξουν με το τι θελουν να ασχοληθουν, και να διαμορφωσουν το περιβαλλον γυρω τους με βαση τον τροπο που αντιλαμβανονται τον κοσμο. 
• Προσφερει ευελιξια στις καθημερινες δραστηριοτητες και δινει τη δυνατοτητα στους Παιδαγωγους να δημιουργησουν δραστηριοτητες σχετικες με τα ενδιαφεροντα των παιδιων αλλα και να τις αντικαταστησουν με αλλες εαν δουν οτι δεν προχωρουν.
• Παρεχει περισσοτερες δυνατοτητες για μαθηση μεσω της κινησης και για φυσικη δραστηριοτητα.
• Δινει τη δυνατοτητα της μαθησης μεσω δρασης στο χωρο. Τα παιδια μαθαινουν νεα πραγματα μεσα απο το παιχνιδι και την εμπειρια τους.
• Προσφερει δυνατοτητα ανεξαρτησιας απο μικρη ηλικια. Τα παιδια ενθαρρυνονται οσο το δυνατον γρηγοροτερα να τρωνε, να πλενονται, να ντυνονται και να φροντιζουν τον εαυτο τους οσο το δυνατον πιο ανεξαρτητα.
• Εαν υπαρχει αρκετο προσωπικο δινεται η δυνατοτητα στα παιδια να δημιουργησουν στενες σχεσεις εμπιστοσυνης με το Key Person τους και να κανουν παιχνιδια και δραστηριοτητες σε πολυ μικρες ομαδες. Αυτο δινει τη δυνατοτητα στον ενηλικα να κανει ερωτησεις ανοιχτου τυπου και να ανατροφοδοτει τις σκεψεις των παιδιων.
• Το ΕΥFS ειναι αμεσα συνδεδεμενο-οπως και ολη η Αγγλικη Εκπαιδευση- με τους νομους και τις αξιες της Μεγαλης Βρεττανιας μια απο τις οποιες ειναι η ισοτητα ανεξαρτητα απο τη φυλη, τη θρησκεια, το φύλο, την καταγωγη ή τη σεξουαλικη προτιμηση. Αυτη η αξια της ισοτητας και της αρμονιας και συμβιωσης των λαων διδασκεται στα παιδια απο πολυ μικρη ηλικια και ετσι τα παιδια μπορουν απο πολυ μικρα να ασχοληθουν με δραστηριοτητες απαλλαγμενες απο στερεοτυπα.
• Οταν εφαρμοστει σωστα, δινει στα παιδια την ευθυνη του χωρου τους και των παιχνιδιων τους. Ετσι τα παιδια μαθαινουν να τακτοποιουν οτιδηποτε κανουν και να βαζουν στη θεση του ο,τι παιχνιδι χρησιμοποιησουν μεσα στη μερα.
• Μπορει μεν το EYFS να βασιζεται στο ελευθερο παιχνιδι, ωστοσο αυτο δε σημαινει οτι τα παιδια ενθαρρυνονται να δημιουργουν το απολυτο χαος μεσα στην αιθουσα. Σε ταξεις στις οποιες εχω δει να εφαρμοζεται το EYFS σωστα τα παιδια δεν επιτρεπεται να τρεχουν ή να παιζουν ασκοπα κυνηγητο μεσα στην ταξη (αλλωστε το τρεξιμο επιτρεπεται στον κηπο). Αντιθετως τα παιδια ενθαρρυνονται να βρουν κατι να κανουν και να μην περιφερονται ασκοπα στο χωρο. Συγκεκριμενα στη δικη μου ταξη μια φραση που χρησιμοποιω συχνα ειναι ''get busy and stay focused'' που σημαινει οτι δεν επικροτω το να μην βρισκουν κατι να ασχοληθουν ειναι αυτο ειναι τουβλακια, ειτε ζωγραφικη, ειτε παιχνιδι με την αμμο ειτε κουκλοθεατρο.

Τα αρνητικα χαρακτηριστικα του EYFS:

• Παρα το οτι το ΕΥFS ειναι ενα προγραμμα ελευθερου παιχνιδιου, για καποιο λογο τεινει να συνδυαζεται με ομαδικες δραστηριοτητες διδακτικης γραφης και αναγνωσης για τις οποιες δεν ειναι ακομη ετοιμα τα παιδια 3 και 4 ετων απο εξελικτικης αποψης. Ετσι τα παιδια περνουν τη μερα τους δρωντας ελευθερα και ξαφνικα υποχρεωνονται καποιες φορες μεσα στη μερα να παρακολουθησουν διδασκαλια γραμματων χωρις ακομη να εχουν εμπεδωσει την εννοια και τη σημασια της γλωσσας.
• Η προσβαση στην καταρτιση Level 3 για τους Αγγλους μεχρι προσφατα δεν ειχε ως προαπαιτουμενο ουτε καν το απολυτηριο Λυκειου ενω πολλα απο τα ατομα που ξεκινουν τη μαθητεια τους σε αυτα τα προγραμματα ειναι μολις 16 ετων. Αυτο εχει ως αποτελεσμα οι σπουδες παιδαγωγικων Level 3 να ειναι η ''ευκολη λυση'' για πολλα ατομα που δε θελουν να κοπιασουν ιδιαιτερα Ετσι η καταρτιση του προσωπικου που δουλευει με αυτες τις ηλικιες ειναι πολλες φορες πολυ περιορισμενη και βασισμενη περισσοτερο σε πρακτικες γνωσεις φροντιδας των παιδιων παρα σε ακαδημαϊκες γνωσεις και γενικες θεωριες εξελιξης και μαθησης. Αυτο τους εμποδιζει απο το να δημιουργησουν ενα περιβαλλον με πραγματικα ερεθισματα με ακαδημαϊκο και επιστημονικο υποβαθρο.
• Η μεταβαση των παιδιων απο την προσχολικη ηλικια και το στην Πρωτη Δημοτικου δε γινεται ομαλα και σταδιακα. Τα παιδια απο τη μια στιγμη στην αλλη βρισκονται απο μια ταξη στην οποια παιζουν ολη μερα ελευθερα χωρις διακοπη σε μια αλλη ταξη οπου καλουνται να καθονται ολη μερα στο θρανιο και να δουλευουν με πολυ περισσοτερες φωνες και επιπληξη απο οσο ειχαν συνηθισει. Αυτο δημιουργει στα παιδια μια συγχυση οσον αφορα το τι ειναι η εκπαιδευση και το τι αναμενεται απο τα ιδια να κανουν και επομενως πολλα παιδια εμφανιζουν προβληματα συγκεντρωσης και συμπεριφορας στο σχολειο.
• Το γεγονος οτι καθε ατομο του προσωπικου εχει εναν αριθμο Key children για τα οποια ειναι υπευθυνο και οργανωνει μικρες εξατομικευμενες δραστηριοτητες σημαινει οτι πολλες φορες η εκπαιδευση των παιδιων φευγει απο τα χερια του Δασκαλου. Αυτο εχει ως αποτελεσμα κατι που ανεφερα πιο πριν- ατομα περιορισμενης ακαδημαϊκης γνωσης να καλουνται να αναλαβουν την εκπαιδευση καποιων παιδιων και επομενως οι ευκαιριες των παιδιων αυτων για μαθηση να στερουνται φαντασιας και εμπεριστατωμενου επιστημονικου υποβαθρου.
• Σε πολλα σχολεια και παιδικους σταθμους δεν ενθαρρυνεται η τακτοποιηση της ταξης απο τα παιδια. Αυτο εχει ως αποτελεσμα τα παιδια να δρουν στο χωρο  χωρις μετα να τον μαζεψουν και θα κληθει να μαζεψει ο εκπαιδευτικος, σπαταλωντας ετσι πολυτιμο χρονο που θα μπορουσε να χρησιμοποιηθει για επαφη με τα παιδια.
• Παρα το οτι το EYFS επιδιωκει την προσωπικη επαφη του Key Person με τα παιδια που του εχουν ανατεθει και την πραγματοποιηση δραστηριοτητων σε μικρες ομαδες, αυτο πολλες φορες δε συμβαινει καθοτι ειναι τεραστια η ελλειψη σε προσωπικο. Δεν ειναι λιγες οι φορες που παρα το οτι τηρουνται οι αναλογιες παιδιων-ενηλικα το προσωπικο δεν ειναι αρκετο ωστε να μπορει ο καθε ενηλικας να ανατροφοδοτει τις σκεψεις των παιδιων με ερωτησεις και απαντησεις καθοτι αναγκαζεται να εχει τα ματια του ανοιχτα για την ασφαλεια και των υπολοιπων παιδιων.
• Σε πολλες ταξεις δεν υπαρχει συνοχη και καθαροι κανονες οσον αφορα το οριο των παιδιων και ετσι τα παιδια τρεχουν ασυγκρατητα μεσα στην αιθουσα πετωντας παιχνιδια και δημιουργωντας χαος. Αυτος ειναι και ο μεγαλος κινδυνος του EYFS οταν δεν υπαρχει ενα συστημα κανονων και ενας κωδικας συμπεριφορας μεσα στην ταξη.

Κλεινοντας, και απο ολα τα παραπανω η γενικη μου αποψη για το EYFS ειναι οτι σαν προγραμμα θα ειχε πολλα να προσφερει με κυριο πλεοεκτημα τη δημιουργια ενος αισθηματος ευθυνης και κριτικης σκεψης στα παιδια εαν και εφοσον το προσωπικο ηταν αρκετο ωστε να δουλευει ο καθε εκπαιδευτικος με πολυ μικρες ομαδες.  Επιπλεον παρα το οτι σαν προγραμμα εχει καποιες πολυ καλες αξιες και τοποθετησεις, το προσωπικο που καλειται να το φερει εις περας δεν ειναι παντα σωστα καταρτισμενο ακαδημαικα. Επιπλεον μεγαλο ρολο παιζει και το χασμα οσον αφορα στους μισθους αναμεσα στον ιδιωτικο και τον κρατικο τομεα οπου τα ατομα δουλευουν πολλες ωρες για εναν βασικο μισθο και οπου η ελλειψη προσωπικου βαζει ως προτεραιοτητα την επιβλεψη των παιδιων και οχι την εκπαιδευση τους. Συμπερασμα; Και εδω υπαρχει το βασικο προβλημα των κρατικων κανονισμων και των φορεων, η ελειψη επιδοτησης απο το κρατος αλλα και η ελλειψη γενναιοδωριας απο καποιους εργοδοτες που τεινουν να προσλαμβανουν ενα ατομο για καθε τρια ατομα που αφηνουν την επιχειρηση.